Boekenweek 2008

Joepie! Het was weer "Boekenweek" (helaas véél te vlug voorbij gegaan). Naar aanleiding van dit jaarlijkse fenomeen wordt ook weer eens gekeken naar het literatuuronderwijs in Nederland. "Het is huilen met de pet op", zoals één van mijn leraren Nederlands ooit zei.

Literatuur lééft vaak pas door het enthousiasme van de docent(en). Het verhaal achter het boek. In Nederland wordt al 35 jaar filosofie-onderwijs gegeven op een beperkt aantal scholen in Nederland. Ik vind het jammer, dat deze vorm van onderwijs niet op alle scholen onderwezen wordt. Ik wil leren voor het leven en níet alleen voor mijn portemonnee. Materiële rijkdom en geestelijke armoede gaan vaak hand-in-hand. Maar ik wil ook niet de rijke kant van Nederland generaliseren; ik ben alleen bezorgd. Als idealist ben ik gelukkig goed terecht gekomen; "Wenn man trotz alles lacht".
Markteconomie is het eerste wat je leert in dit land. Het mechanisme van geld leer je spelenderwijs. Daarover hoeft geen enkele econoom zich zorgen te maken. Echt niet!

Ik probeer een lans te breken voor iets basaals als de literatuur. Een boek is niet te vergelijken met een weblog. Weblogs als geenstijl.nl zijn gewoon een verlengde van de sensatiegerichte Telegraaf-journalistiek. Heinrich Böll laat in het boek "Gruppenbild mit Dame", zien, hoe roddeljournalistiek iemand tot waanzin kan leiden.

Literatuur moet met grote gevoelens stoeien. Geert Mak, die ik zie als een subtiele criticus, die op de tendensen van deze tijd zachte kritiek levert. Hij bevoogdt echter niet, maar roept mensen op om zélf na te denken. Niet méér en niet minder.

Literatuur en filosofie zijn niet of nauwelijks te ontwaren in de maatschappelijke debatten en het dagelijks leven. De boekenweek had als thema: "De 3e leeftijd".
Ouderdom versus literatuur lijkt een stoffig thema, vooral omdat de wereld steeds sneller en hectischer wordt. Maar de bedachtzaamheid en het inzicht van de oudere generatie ontbreekt ons nog weleens.
De babyboom-generatie is óók behoorlijk passief geworden en niet langer innovatief. Zij krijgen de jeugd die ze verdienen. De meeste 60+-ers konden opeens genieten van een welvaart, die hun ouders nooit hebben gehad. Het hedonisme nam zienderogen toe. Reizen moesten steeds verder. Bangkok, Pretoria, Cuba, De Antillen, Sint-Petersburg… alles konden ze gaan bekijken. Maar velen zijn vergeten om te reizen in hun gedachten; vergeten om hun fantasie te gebruiken. Ze vergaten soms óók om voorbeeld te zijn voor hun kinderen.
Maar ik weet óók dat er velen van deze generatie níet tot dit clichébeeld behoren.

Grote thema’s heeft mijn generatie niet. We zijn in het algemeen redelijk verwend, al zijn er ook genoeg uitzonderingen op de regel. Mijn motto is: "Vergroot het Bruto Nationaal Geluk". Zowel voor jongeren als voor ouderen. We moeten al het goede van beide generaties met elkaar mixen.

"Ik heb geen spijt, geleefd te hebben. Omdat ik zó heb geleefd, dat ik meen niet voor niets te zijn geboren", schreef Cicero anno 44 voor Christus. In zijn boek "Over de Ouderdom". Hij was 63 toen hij zijn pleidooi schreef, voor de erkenning van de ouderdom als een waardevolle en verantwoordelijke levensfase. Dit heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. Integendeel: in 2010 bedraagt het aantal vijfenzestigplussers naar schatting 16% van de bevolking. In 2030 zelfs 23%…
Enkele literaire aanraders vind ik: "De blinde vlek van Nederland" van Stella Braam. Dit gaat over de uitbuiting van illegalen, uitzendkrachten en andere minderheden.
Tevens is "Hersenschimmen" van Bernlef (over dementie), evenals werk van Boudewijn Büch (met zijn melancholie, eiland-liefde, pop en rock-and-roll) de moeite waard.

Wat betreft mijn eigen weblog en mijn aanstaande boek: Geert Mak heeft tien jaar gedaan over zijn boek "In Europa". Monnikenwerk, zoals ik zelf ook al heb gemerkt. Het lijkt niet meer van deze tijd te zijn. Jan Wolkers volstaat met 1 jaar "noeste arbeid" om zijn boek af te krijgen.
Voor mijn eigen boek had ik negen maanden uitgetrokken (om de aantekeningen te maken). En een vol jaar, om het tot een volwassen boek te modelleren. En in de tussentijd ben ik ook nog eens begonnen met deze weblog. Dat betekent: nog meer zelfdiscipline betrachten.

Schrijven is een oefening in doorzettingsvermogen. Woord voor woord. Gedachte na gedachte. En tenslotte alleen nog maar schrappen en weglaten. Destilleren in een schrijflaboratorium…


Met dank aan mijn vriendin, freelance-fotografe Sally, voor de mooie foto!